Hemoroid, tabu olarak görülen bir konudur; kimse anal bölgede yaşanan ağrı, kaşıntı veya sızıntı gibi durumlardan bahsetmekten hoşlanmaz, ancak her iki yetişkinden biri hayatının bir noktasında bu durumu deneyimleyecektir.
Tuvalet sonrası yanma, kaşıntı veya dışkıda kan gibi belirtilerle karşılaştığınızda ne yapmanız gerektiğini ve bu sorunların ortaya çıkmasını nasıl önleyebileceğinizi Tatlı Kadın anlatıyor.
Hemoroidler, siğiller, vajinal mantar gibi sağlık problemleri, insanların doktora gitmekten çekindiği sorunların başında gelir. Tuvalet sırasında kanama ve ağrı gibi belirtilerle kendini gösteren anal bölgedeki rahatsızlıklar hâlâ konuşulması zor konular arasında yer alıyor. Özellikle yaş ilerledikçe patolojik olarak değişen hemoroidler daha sık görülmektedir: Tahminlere göre, 30 yaş üzerindeki yetişkinlerin yüzde 50’sinden fazlası hemoroidal hastalıktan etkilenmektedir.
Hemoroid Nedir?
Her insanda hemoroid bulunur ve bu yapılar normal işlevlerini yerine getirdiklerinde önemli bir rol oynarlar: Hemoroidal yastık olarak adlandırılan bu yoğun arter ve ven ağı, rektumdan anüse geçişi kapsar. Sfinkter kası ile birlikte bu erektil doku, anüsün sıkı kalmasını sağlar ve dışkının kontrolsüz bir şekilde dışarı çıkmasını engeller.
Hemoroidal Hastalık: Nedenleri ve Belirtileri
Rektumdaki damar yastığı patolojik olarak değiştiğinde, yani hemoroidal damarlar genişleyip anüse doğru sarktığında, bu durum sorun yaratmaya başlar. Bunun çeşitli nedenleri vardır; örneğin, tuvalette uzun süre kalmak veya aşırı güç uygulamak ya da düşük lifli bir diyetin neden olduğu kabızlık gibi. Hamilelikte karın bölgesindeki artan basınç, kadınlarda hemoroid problemlerini tetikleyebilir. Diğer risk faktörleri arasında aşırı kilolu olmak, fiziksel aktiviteden yoksun olmak ve uzun süreli oturma gerektiren bir ofis işi yapmak bulunur. Ayrıca, hormonal değişiklikler (özellikle menopoz) veya genetik yatkınlık nedeniyle bağ dokusu yaşlandıkça gevşerse, hemoroidal dokular hasar görebilir, iltihaplanabilir ve dışarı doğru çıkıntı yapabilir.
Hemoroidal durumun ciddiyetine bağlı olarak, tıbbi açıdan dört farklı aşama arasında bir ayrım yapılır:
1. Derece Hemoroid:
- Görsel olarak fark edilmeyen ve elle hissedilmeyen hemoroidlerin hafifçe şişmesi.
- Hemoroidler dışkılama sırasında zorlanıldığında anüsten dışarı çıkmaz.
- Belirtiler: hafif kaşıntı, tuvalet kağıdında olası kan lekeleri, bunun dışında neredeyse hiç rahatsızlık hissedilmez.
2. Derece Hemoroid:
- Hemoroidal damarlar önemli ölçüde genişlemiş ve belirgin şekilde dışarı çıkıntı yapmıştır.
- Hemoroidler dışkılama sırasında anüsten kısmen dışarı çıkar, ancak kendiliğinden geri çekilir.
- Belirtiler: yoğun kaşıntı, yanma hissi, dışkıda parlak kırmızı kan ve mukus salgıları.
3. Derece Hemoroid:
- Hemoroidler sürekli olarak gözle görülebilir ve elle hissedilebilir. Bağırsak hareketleri veya fiziksel zorlanma sırasında anüsten dışarı çıkarlar, ancak elle geri itilebilirler.
- Belirtiler: Her bağırsak hareketinde orta ila şiddetli ağrı, yoğun kaşıntı, anal bölgede iltihaplanma, sızıntı, kanama ve mukus salgısı, iç çamaşırında dışkı lekeleri.
4. Derece Hemoroid:
- Hemoroid anüsün önünde kalıcı olarak yerleşmiştir ve artık geri itilemez durumdadır.
- Belirtiler: şiddetli ağrı, sürekli kanama, anüste yabancı cisim varmış gibi hissetme, sızıntı, yanma ve cilt tahrişi, anüsün kapanma işlevi ciddi şekilde bozulur ve dışkı istemsizce dışarı sızabilir.
Hemoroidi Kendiniz Tedavi Edebilir Misiniz?
Belirli bir düzeye kadar evet. Eğer hemoroidler ilk aşamada sadece hafifçe büyümüş ve henüz anüsten dışarı çıkmamışsa, yaşam tarzı değişiklikleri kaşıntı ve kanamayı azaltmada etkili olabilir. Bu, düzenli ve yumuşak bağırsak hareketlerini destekleyen tüm önlemleri içerir; yani bol miktarda meyve, sebze ve tam tahıllı gıdalar içeren lif açısından zengin bir diyet, et tüketimini azaltma ve bol sıvı alımı. Düzenli egzersiz yapmak, uzun süre tuvalette kalmaktan kaçınmak ve papatya ya da meşe kabuğu gibi iltihap önleyici katkı maddeleri içeren oturma banyoları, erken evredeki hemoroidlerin iyileşmesine yardımcı olabilir.
Birinci ve ikinci derece hemoroidler için kullanılan özel ilaçlar (hemoroidalia), anal bölgedeki iltihabi reaksiyonun neden olduğu ağrı, kaşıntı ve diğer rahatsız edici belirtileri hafifletebilir. Merhemler, fitiller veya anal tamponlar genellikle lokal anestezikler veya anti-enflamatuar maddeler içerir. Bu aktif bileşenler geçici olarak semptomları hafifletir, ancak hemoroidal durumun asıl nedenini ortadan kaldırmaz.
Hemoroid için Ne Zaman Doktora Gitmelisiniz?
Anal bölgede uzun süre devam eden kanama veya ağrı durumunda, bu şikayetlerin bir doktor tarafından -aile hekiminiz ya da rektal hastalıklar konusunda uzmanlaşmış bir proktolog tarafından- değerlendirilmesi gerekir. Çünkü dışkıda kan gibi tipik hemoroid belirtilerinin başka sebepleri de olabilir, örneğin anal fissür (anüste ağrılı ve iltihaplı bir yırtık). Ayrıca, alerjik egzama, apseler, fistüller veya nadir de olsa bağırsak kanseri gibi durumlar da hemoroidal hastalık belirtileriyle kolayca karıştırılabilecek semptomlara yol açabilir. Patolojik olarak büyümüş hemoroidlerin başarılı bir şekilde tedavi edilebilmesi için, ciddi bir sağlık riski olup olmadığını veya cerrahi müdahalenin gerekip gerekmediğini ancak bir tıp uzmanı değerlendirebilir.
Hemoroid için Tıbbi Tedavi: Doktorun Yapabilecekleri
Hemoroid sorunları nadiren kendiliğinden düzelir ve genellikle zamanla daha da kötüleşir. Ancak, hemoroidal hastalık erken bir aşamada bir doktor tarafından muayene edilirse, semptomları önemli ölçüde hafifletmek için genellikle tek bir tedavi yeterli olur. Bu arada, birçok hastanın tıbbi muayene sırasında yaşadığı utanç veya korku gereksizdir, aile hekimleri ve proktologlar için bu rutin bir işlemdir ve genellikle ağrıya neden olmaz.
Bir konsültasyon sırasında doktor, öncelikle hastanın şikayetlerini, beslenme alışkanlıklarını ve tuvalet alışkanlıklarını sorar. Ardından anal bölgeyi elle muayene eder. Eğer hemoroid henüz anüsten dışarı çıkmamışsa ve elle tespit edilmesi zorsa, doktor proktoskopi yapar. Uzman, küçük bir tüp kullanarak anal kanalı ve mukoza zarını inceleyerek, ağrı, kanama gibi belirtilerin arkasında bağırsak kanseri gibi ciddi bir hastalığın olup olmadığını kontrol eder.
Bireysel teşhise dayanarak, hemoroidin tıbbi tedavisi için aşağıdaki seçenekler vardır:
Skleroterapi
Skleroterapi olarak bilinen bir prosedürde, doktor genişlemiş hemoroidlere dokunun hızla küçülmesine yol açan bir aktif madde enjekte eder. Genellikle ayakta tedavi olarak ve anestezi gerektirmeden yapılan bu minimal invaziv işlem sadece birkaç saniye sürer ve hemoroidlerin rektuma geri çekilmesini sağlar. Genellikle birinci ve ikinci derece hemoroidlerde uygulanan skleroterapi sonrasında hasta genellikle anında ağrı ve rahatsızlıktan kurtulur.
Lastik Bant Ligasyonu
İkinci veya üçüncü derece hemoroidler için lastik bant ligasyonu uygulanabilir. Bu ayakta yapılan tedavi sırasında doktor, genişlemiş hemoroidlerin etrafına bir lastik bant yerleştirir. Bu sayede dokuya giden kan akışı kesilir, doku ölür ve birkaç gün içinde lastik bantla birlikte dışkıyla atılır. Bu tedavi genellikle anestezi gerektirmez.
Cerrahi Müdahale
Eğer invaziv olmayan tedavi yöntemleri başarısız olursa, üçüncü veya dördüncü derece hemoroidlerin tedavisinde genişlemiş dokunun çıkarılması için cerrahi müdahale gerekebilir. Hemoroid ameliyatı (hemorektomi) sırasında, hemoroidal düğümleri çıkarmak için makas, neşter veya lazer kullanılır. Bu işlem genellikle genel anestezi altında gerçekleştirilir.
Hemoroidi Bu Şekilde Önleyebilirsiniz
Sağlıklı bir yaşam tarzı ve hedefe yönelik önleyici tedbirler, anal bölgede kanama, sızıntı ve kaşıntının ilk etapta meydana gelmemesini sağlar.
Lif Açısından Zengin Bir Diyet
Lif açısından zengin ve dengeli bir diyet, düzenli bağırsak hareketlerini teşvik eder ve kabızlığı önler. Bol miktarda taze meyve, sebze ve tam tahıl ürünleri tüketmek önemlidir. Örneğin, müsli veya salataların üzerine ekleyebileceğiniz kuru meyveler, keten tohumu veya buğday kepeği sindirimi doğal olarak destekler. Günde en az iki litre su, şekersiz bitki çayı, meyve çayı veya meyve suyu içmek de gereklidir. Yeterli sıvı alımı, dışkıyı yumuşak tutmak ve hemoroid oluşumunu önlemek için kritiktir.
Bol Bol Egzersiz
Ofiste uzun saatler boyunca mı oturuyorsunuz? O halde, egzersiz eksikliğini dengelemek için boş zamanlarınızda aktif olmalısınız, çünkü uzun süre oturmak hemoroid sorunlarını tetikleyebilir. Koşu, bisiklet sürme, yürüyüş, yüzme veya Nordik yürüyüş gibi orta düzeyde dayanıklılık gerektiren sporlar, bağırsak hareketleri ve sindirim üzerinde olumlu bir etki sağlar. Ayrıca, aktif bir yaşam tarzı, hemoroid şikayetlerini artırabilecek bir risk faktörü olan obezitenin önlenmesine de yardımcı olur.
Uygun Tuvalet Hijyeni
Tuvalette uzun süre oturmaktan veya bağırsaklarınızı boşaltmak için aşırı zorlanmaktan kaçının. Vücudunuzun doğal sinyallerine kulak verin ve ihtiyacı hissettiğinizde tuvalete gidin. Dışkılama sonrasında, yumuşak tuvalet kağıdı ve gerekirse biraz ılık su ile nazikçe temizlenmeniz tavsiye edilir. Ancak, sert tuvalet kağıdı veya nemli mendillerle sert bir şekilde ovmaktan kaçınmalısınız; agresif temizlik veya kimyasal maddeler anal bölgedeki hassas cildi tahriş edebilir ve hemoroid sorunlarını kötüleştirebilir.