Türkiye’de her yıl yaklaşık 70.000 kişiye meme kanseri teşhisi konulmaktadır ve bu durum meme kanserini en yaygın kanser türü yapmaktadır. Memede hissedilen bir yumru, cinsiyet fark etmeksizin herhangi bir kişide ortaya çıkabilir, ancak kadınlık hormonu seviyesi yüksek olan kişilerde daha sık görülmektedir. Hormonların, hastalık riskini artırmada önemli bir rol oynadığı bilinmektedir.
Sekiz kadından biri, yaşamları boyunca meme kanserine yakalanma riski taşır ve bu kadınların üçte biri, bu hastalığa 55 yaşından önce yakalanır. Genç hastalar arasında ölüm oranlarının giderek azalmasına rağmen, hastalığa yakalanma olasılığını artıran tüm risk faktörlerinin farkında olmak önemlidir.
Meme Kanseri Riskini Artıran Tüm Risk Faktörleri
Öncelikle, risk faktörleri nedir? Bir hastalığa yakalanma olasılığını artıran her şey risk faktörü olarak adlandırılır. Bu faktörler, bir yandan günlük alışkanlıklarınız ve yaşam tarzı tercihlerinizi kapsarken, diğer yandan kontrol edemeyeceğiniz unsurlar da olabilir. Risk faktörleri genetik olarak doğuştan gelebilir veya çevresel etmenler tarafından şekillendirilebilir.
Meme Kanseri Riskini Artıran 5 Yaşam Tarzı Faktörü
1. Aşırı Kilo veya Obezite
Özellikle menopoz sonrasında aşırı kilolu olmak, meme kanseri riskini belirgin bir şekilde artırabilir. Ancak, aşırı kilolu veya obez olan erkeklerde de meme kanseri riski yükselmektedir. Bir kişinin aşırı kilolu olup olmadığı genellikle vücut kitle indeksi (VKİ) ile ölçülür. VKİ, kişinin boyu ve kilosuna göre hesaplanır. Bu değer 25’in üzerine çıkarsa, kişinin fazla kilolu olduğu kabul edilir. Eğer VKİ 30’un üzerinde ise, bu durum ciddi derecede sağlık riskleri taşıyan obeziteyi işaret eder.
2. Alkol
Türkiye’de meme kanseri vakalarının yaklaşık %7’si aşırı alkol tüketimi sonucunda gelişmektedir. Ne kadar fazla alkol tüketirseniz, hayatınız boyunca meme kanserine yakalanma riskiniz de o kadar artar. Özellikle her gün alkol alıyorsanız, az miktarda bile olsa bu durum sorun haline gelebilir.
Alkol, kandaki östrojen seviyesini artırır ve meme bezindeki östrojen reseptörlerinin sayısında artışa neden olur. Vücut alkolü metabolize ederken, asetaldehit gibi kanserojen maddeler ortaya çıkar. Bu maddeler, genetik materyale zarar verebilir.
3. Doğum Kontrol Hapı
Doğum kontrol hapı kullanımı, meme kanseri riskini artırır. Hapı bıraktıktan sonra risk azalmaya başlar, ancak bu riskin tamamen normale dönmesi 10 yılı bulabilir.
4. Hormon Tedavisi
Hormon tedavisi veya hormon replasman tedavisi, genellikle menopoz döneminde ortaya çıkan semptomları hafifletmek amacıyla uygulanır. Ancak, hormon kullanımı meme kanseri riskini artırabilir. İki tür tedavi bulunmaktadır: Yalnızca östrojen içeren tedavi ve kombine hormon tedavisi. Menopoz sonrasında kadınlarda meme kanseri riski doğal olarak artar ve her iki tür hormon tedavisi de bu riski daha da yükseltir. Ancak, kombine hormon tedavisi kullanıldığında veya tedavi süresi beş yılı aştığında bu risk daha da fazladır.
5. Hareketsizlik
Az miktarda bile olsa düzenli egzersiz yapmak, meme kanserine yakalanma riskini azaltabilir. Önemli olan egzersizin yoğunluğu değil, ne kadar sık ve düzenli yapıldığıdır. Günde yirmi dakika egzersiz yapmak, haftada bir kez iki saatlik egzersizden daha faydalıdır. Kan dolaşımını hızlandıran, kalp atışını biraz artıran ve derin nefes almayı sağlayan her türlü aktivite, orta düzeyde egzersiz olarak kabul edilir ve günlük rutine kolayca dahil edilebilir.
Meme Kanseri Riskini Artıran Bağımsız Faktörler
Meme kanserine yakalanma riskini artıran ve kontrolümüz dışında olan bazı risk faktörleri de bulunmaktadır. Bu faktörleri kontrol edemesek bile, bu risklerin farkında olmak, daha sık önleyici bakım almak ve kendi sağlığımızı düzenli olarak kontrol etmek açısından faydalı olabilir.
- Genetik yatkınlık, aile öyküsü ve kalıtsal genler
- İyonize radyasyon: Röntgen ve BT taramaları gibi görüntüleme yöntemlerinin yanı sıra, radyoterapi gibi tedaviler de bu gruba girer. Özellikle meme kanseri veya başka bir kanser türünün tedavisinde uygulanan radyoterapi, daha önce sağlıklı olan diğer memede kanser gelişme riskini bir miktar artırabilir. Ancak, bu risk genellikle düşük düzeydedir.
- Diyabet
- Yoğun meme dokusu
- İyi huylu meme hastalıkları: Büyümeyen yumrular genellikle risk oluşturmaz, ancak hücre çoğalması görülen ve atipik hücre içermeyen durumlar bile meme kanseri riskini artırabilir.
- Adet başlangıcı ve menopoz yaşı: Adet dönemi özellikle erken, 12 yaşından önce başlamışsa, meme kanseri riski daha yüksektir. Bunun yanı sıra, 55 yaşından sonra menopozun başlaması da risk faktörlerinden biri olabilir.