Çocuklar, emekleme, oturma, ayakta durma ve yürüme gibi becerileri hazır oldukları anda öğrenirler. Ancak bu süreç her çocuk için farklılık gösterir. Çocukların motor yetenekleri, geniş bir zaman diliminde ve çeşitli yollarla gelişir. Kendi başlarına deneyim kazanarak zamanla daha fazla güven ve yetenek elde ederler. Bazı durumlarda, hastalık veya engellilik gibi faktörler çocuğun motor gelişimini olumsuz etkileyebilir veya yavaşlatabilir. Bu tür durumlarda çocuklar, hareket yeteneklerini geliştirmek için özel teşvik, ilgi ve destek gerektirir.
Her Çocuk Hareket Kabiliyetini Farklı Şekilde Geliştirir
Birçok çocuk emekleme, sürünme veya dört ayak üzerinde yürüme yoluyla yürümeyi özgürce öğrenirken, bazıları bu ara evreleri geçer ve bazıları kendine has hareket biçimleri geliştirir; örneğin, yürüme becerisi kazanmadan önce zeminde dönme, sürünme veya yuvarlanma gibi. Ayrıca, çocukların bu becerileri kazanma zamanlamasında da büyük farklılıklar görülür; kimileri erken dönemde oturmaya başlarken, kimileri bunu daha geç yaşlarda gerçekleştirir. Bazı çocuklar çok küçük yaşlarda farklı pozisyonlara geçebilirken, bazıları bunu ilk yılın sonlarına doğru gerçekleştirir. Çocukların vücut motor becerilerini geliştirme hızı da farklılık gösterir; bazıları birkaç ay içinde çeşitli aşamaları hızla geçerken, diğerleri daha düzenli ve adım adım ilerler. Yine de, kültürel normlara göre, çoğu sağlıklı gelişen çocuk on aylıkken serbest bir şekilde oturabilmektedir.
Serbest Yürüme Ne Zaman Başlar?
Bazı çocuklar dokuz aylıkken yürümeye başlayabilirken, diğerleri 18 aya kadar bu beceriyi kazanmayabilir; yani bu süreç geniş bir zaman dilimine yayılabilir. Ancak, normal gelişim gösteren çocukların hepsi 20 aylıkken rahat ve güvenli bir şekilde yürüyebilecek durumda olurlar:
- Tipik olarak, çocuklar dokuz ile 15 aylıkken yavaş yavaş kendilerini kaldırıp, mobilyaların etrafında durmaya başlarlar.
- Çocuk güvende hissettiği zaman, mobilyalardan destek alarak sallanmaya ve sonrasında serbest yürümeye başlar.
Çocuklar yürüme yeteneklerini çeşitli ortamlarda test etmek isteyebilirler, örneğin farklı yüzeylerde yürüyerek veya engelleri aşarak. Onlar için yürümek, bir amaç taşımaktan ziyade, keşfetmenin bir yoludur ve kısa zamanda koşullara daha iyi uyum sağlayarak hızlarını ayarlayabilirler.
Bazı çocuklar yürüme pratiğine o kadar odaklanabilirler ki, geçici olarak diğer gelişim alanlarında az ilerleme gösterebilirler. Örneğin, konuşmada bir duraklama yaşayabilir veya kitap ve oyuncaklara daha az ilgi gösterebilirler. Bu durum, çocuk yürümekte kendinden emin hale geldikten sonra, diğer gelişim alanlarında da ilerlemeye devam edeceği için endişe verici değildir; yakın zamanda “geri kaldıkları” alanlarda hızla gelişme göstereceklerdir.
Tehlike Noktalarını Etkisiz Hale Getirme
Çocuğunuzun hareketliliği arttıkça, kaza olasılığı da yükselir. Onun güvenli ve mümkün olduğunca serbest bir şekilde hareket etmesini sağlamak için, ev ve bahçe alanındaki tehlikeli noktaları giderin veya minimize edin.
Özellikle, yürüteç olarak adlandırılan cihazlardan uzak durulmalıdır; çünkü bunlar, yürümeyi öğrenmeyi kolaylaştırmak yerine ciddi kazalara neden olabilirler.

Büyüyen El Becerisi
Serbest yürüyebilen çocuklar için dış mekanlar, stres atma ve keşfetme açısından giderek daha çekici olur. Çocuğunuz açık havada, özellikle oyun alanlarında, çayırlarda, parklarda, ormanlarda veya tarlalarda yürüyerek vücudunu daha etkin ve becerikli bir şekilde kullanmayı öğrenir ve hareket yeteneklerini artırır:
- İleri-geri yürüme,
- Dönüşler yaparak daireler oluşturma,
- Tırmanma ve zıplama,
- Su birikintileri üzerinden sıçrama,
- Merdiven tırmanma,
- Dengede kalma,
- Üç tekerlekli bisiklet veya kaykay kullanma.
Çocuklar bu yeni motor becerilerini farklı ortamlarda deneyerek koordinasyon, dayanıklılık ve kas gücünü geliştireceklerdir. Bu durum, ebeveynler için zaman zaman zorlayıcı olabilir.
Hareket Deneyimleri Güvenlik Sağlar
Ebeveyn olarak, çocuğunuza emeklemeyi, oturmayı, kalkmayı, yürümeyi, zıplamayı ve tırmanmayı öğretmek zorunda değilsiniz, çünkü bu beceriler doğal olarak gelişir. Ancak, fiziksel yeteneklerinin gelişimini destekleyebilirsiniz. Çocuklar, yaşlarına ve gelişim düzeylerine uygun çeşitli fiziksel aktiviteler ve deneyimlerle zengin bir hareket ortamına ihtiyaç duyarlar. Bu, onların bedenlerini daha iyi kontrol etmelerini, özgüvenlerini ve becerilerini artırmalarını sağlar. Bu süreçte, çocuklar kendi yeteneklerini ve sınırlarını anlar, hareket kabiliyetlerini geliştirir ve güven kazanır.
- Çocuğunuza her gün bol miktarda fiziksel aktivite imkanı sağlayın; örneğin yürümek, koşmak, tırmanmak ve keşfetmek için.
- Yeni yürümeye başlayan çocuklar, tırmanma ve dengede durma gibi aktivitelerle çok deneyim kazanmalıdır ki, bu onların daha yetenekli hale gelmelerini sağlar ve aşırı korumalı çocuklara kıyasla daha az düşme yaşarlar.
- Küçük yaralanmalardan çekinmeyin. Çocuğunuzun “jimnastik egzersizleri” yapmasına fazla müdahale etmeyin; onlara kendi başlarına deneyim kazanma şansı verin ve yalnızca gerçekten tehlikeli durumlar oluştuğunda müdahale edin.
Çocuğun Motor Gelişimi Bozulmuşsa
Hastalık veya engellilik, çocukların motor gelişiminde ciddi gecikme ve bozukluklara yol açabilir. Bazen, erken dönemdeki hareket gelişimindeki anormallikler ve gecikmeler, potansiyel bir engeli belirginleştirir. Eğer çocuğunuzun hareket kabiliyetinin yaşıtlarına göre farklılık gösterdiğini ya da yavaş geliştiğini düşünüyorsanız ve bu konuda emin değilseniz, bir sonraki sağlık kontrolünde bu durumu çocuk doktorunuzla görüşmelisiniz. Erken dönemde yapılan müdahaleler ve uygun terapi yöntemleri, çocuğunuzun belirli motor becerileri kazanmasına yardımcı olabilir ve potansiyel uzun vadeli sorunların önüne geçebilir veya etkilerini azaltabilir.
Çocuğunuzun motor ve genel gelişimini olumlu yönde etkilemek için profesyonel destek kadar önemli olan, sevgi dolu ilginiz, aile içi etkinliklere katılımınız ve grup aktiviteleriyle diğer çocuklarla etkileşimi sağlamaktır.